BMO GAM: COVID-19 en klimaatverandering

Een update over de impact van COVID-19 op klimaatverandering.

Het effect van COVID-19 op klimaatverandering heeft, behalve de dagelijkse berichtgeving over aantallen Corona-slachtoffers en de ontnuchterende economische cijfers, ook enkele positieve berichten opgeleverd over schonere lucht en dalende CO2-uitstoot. Ongeacht de korte termijngevolgen van tijdelijke lockdowns is een belangrijke vraag wat het effect zal zijn van de pandemie op de strijd tegen de klimaatverandering.

Het klopt dat de uitstoot van broeikasgassen wereldwijd dit jaar minder wordt door afnemende economische activiteit. Het Internationaal Energie Agentschap schat dat de CO2-uitstoot van de energiesector in 2020 met 8% zal dalen - zes keer meer dan de afname na de financiële crisis - waardoor de CO2-uitstoot weer op het niveau van 2010 uitkomt. Ondanks dat het om een enorme afname gaat, zal het de curve op de lange termijn niet beïnvloeden.

Deze grafiek van Climate Action Tracker laat het lange termijnbeeld zien, in het bijzonder de opwarming van de aarde in relatie tot maatregelen die worden genomen om de CO2-uitstoot tegen te gaan.


Bron: Climate Action Tracker, peildatum 10 december 2019


Enkele belangrijke conclusies:

  • Zonder maatregelen ligt de wereldwijde temperatuur wereldwijd naar verwachting tegen 2100 4,8°C hoger dan het pre-industriële niveau.
  • Op basis van de huidige maatregelen blijft naar verwachting emissies de opwarming van de aarde beperkt tot circa 3°C.
  • Als landen zich houden aan het Klimaatakkoord van Parijs blijft de opwarming van de aarde beperkt tot circa 2,8°C, nog altijd ruim meer dan de doelstelling.

Om de doelstellingen van de VN-klimaattop in Parijs te halen om opwarming van de aarde tegen 2100 te beperken tot 2°C (en liever 1,5°C) moet de CO2-uitstoot meer dalen dan nu naar verwachting het geval zal zijn. Het gat is groot tussen waar we nu naartoe gaan en waar regeringen hebben beloofd naartoe te gaan, toen ze elkaar in 2015 in Parijs ontmoetten. Broeikasgasemissies moeten de komende jaren snel afnemen. Vermindering van CO2-uitstoot op korte termijn door wereldwijde lockdowns leidt slechts tot een tijdelijke pauze in de trend van emissiegroei - klimaatverandering moet bovenaan agenda's van regeringen, ondernemingen, investeerders en individuen blijven staan voor de benodigde structurele transformatie op lange termijn.

Afbeelding met tekening  Automatisch gegenereerde beschrijving
Om de doelstellingen van het Klimaatakkoord van Parijs te realiseren, is een grotere daling van CO2-uitstoot nodig dan we nu naar verwachting zullen bereiken.

COP26

2020 was voorbestemd als het jaar van de klimaatactie, waarin de kloof met de doelstellingen van Parijs zou worden gedicht. Landen zouden nieuwe, ambitieuzere plannen presenteren in aanloop naar de VN-conferentie over klimaatverandering die in november 2020 in Glasgow zou plaatsvinden, ook bekend als COP26.

De pandemie heeft COP26 uitgesteld. Er is nog geen nieuwe datum vastgesteld, maar we verwachten dat de conferentie medio volgend jaar wordt gehouden. Uitstel is nooit goed nieuws, maar in dit geval biedt het de kans om het politiek momentum nieuw leven in te blazen, dat al voor de pandemie leek te verflauwen.

Voorafgaand aan de bijeenkomst kunnen extra voorbereidingen worden getroffen. Een scharnierpunt tussen nu en dan zijn de Amerikaanse verkiezingen in november; de uitkomst daarvan is van grote invloed op de dynamiek van de klimaatonderhandelingen. Maar ongeacht wie de volgende Amerikaanse president zal zijn, blijft de strategie dezelfde als die van vóór de pandemie: bottom-up druk om de politieke impasse te doorbreken. Dit houdt in dat regionale en lokale overheden, bedrijven, investeerders en de publieke opinie in actie komen om de basis te leggen voor een succesvolle COP26-bijeenkomst.

De sterke economische krimp raakt de energie-investeringen; kleurt het herstel groen?

De dramatische daling van de vraag naar energie heeft gevolgen voor de investeringen in nieuwe energie-infrastructuur, aangezien inkomsten van bedrijven dalen en nieuwe projecten niet langer levensvatbaar lijken vanwege gedaalde energieprijzen. De impact op de uitgaven voor energie-infrastructuur is over de gehele linie zeer groot. Er zullen enkele belangrijke korte termijngevolgen zijn voor hernieuwbare energie - onderbrekingen in de toeleveringsketen, vertragingen bij de bouw en sommige projecten halen de deadlines niet voor incentives. Maar het effect op investeringen in nieuwe olieprojecten is waarschijnlijk dramatischer. Het Internationaal Energie Agentschap voorspelt dat in 2020 de kapitaaluitgaven voor exploratie en productie een derde lager zullen zijn dan in 2019.

De hamvraag is wat er zal gebeuren in een post-pandemische wereld. Er gaan steeds meer stemmen op voor een ‘duurzame stimulans' als we uit de crisis komen en regeringen economieën opnieuw opstarten. We nemen een flink kloof waar tussen de EU-agenda, de Europese Commissie en Europese politiek leiders die dit idee hebben gesteund, en landen als de VS, waar de focus ligt op het redden van de olie- en gassector. Er zijn mogelijk ook 'groene touwtjes' verbonden aan reddingsoperaties voor bedrijven in sectoren met een hoge CO2-uitstoot, zoals de luchtvaart, maar ook dit lijkt in Europa waarschijnlijker dan in de rest van de wereld.

Afbeelding met tekening  Automatisch gegenereerde beschrijving
Er gaan steeds meer stemmen op voor een ‘duurzame stimulans' als we uit deze crisis komen en regeringen de economieën opnieuw gaan aanjagen... maar we zien een scherpe scheidslijn tussen politieke agenda's.

Een interessant, vermeldenswaardig economisch effect van de pandemie is gedragsverandering, iets wat moeilijk is te bewerkstelligen in de economie. Sinds de start van de pandemie hebben mensen hun gedrag wezenlijk veranderd, door het kantoor te verruilen voor videogesprekken en het aantal zakenreizen te verminderen, om enkele wijzigingen in ons werkende leven te noemen. Blijft een deel van deze veranderingen bestaan na de crisis? CEO Darryl White van BMO sprak over een Werkplek 2.0, waar gemengde huis- en kantoorarrangementen de norm zijn. In het Verenigd Koninkrijk verwacht de Automobile Association dat het woon-werkverkeer op de lange termijn verandert doordat meer mensen ervoor zullen kiezen om deels thuis te werken. Zulke gedragsveranderingen kunnen de overgang naar een koolstofarme wereldeconomie ondersteunen.
Afbeelding met tekening  Automatisch gegenereerde beschrijving
Sinds het begin van de pandemie hebben wij ons gedrag ingrijpend veranderd... zal een deel van die gedragsverandering na de crisis blijven bestaan?

Onze betrokkenheid bij klimaatverandering

Engagement over klimaatverandering was onze belangrijkste prioriteit voor 2020. De invulling daarvan is hier te vinden. Toen het Corona-virus zich begon te verspreiden, vroegen we ons af of we afstand moesten nemen van onze bredere ESG-engagementagenda en ons te richten op de pandemie. We kozen echter ervoor om ons te blijven focussen op klimaatverandering, zonder de huidige situatie uit het oog te verliezen. De pandemie zal nog vele maanden duren, we kunnen het ons niet veroorloven het momentum rond klimaatverandering kwijt te raken - in feite moeten we het opnieuw opbouwen op weg naar COP26-onderhandelingen, wanneer die ook mogen zijn.

Onze engagementactiviteiten met bedrijven zijn beschreven in onze paper over klimaatverandering engagement. We verwachten dat bedrijven uiteindelijk weg bewegen van een basisbewustzijn over de impact van hun bedrijfsactiviteiten op klimaatverandering en hun zakelijke doelstellingen in overeenstemming te brengen met het Klimaatakkoord van Parijs. Veel bedrijven reageren al op het akkoord met ambitieuze strategieën, bijvoorbeeld door op termijn CO2-neutraal te willen zijn. Hoewel we dit toejuichen, verwachten we van bedrijven dat ze duidelijk maken hoe ze dat willen bereiken. Als ondernemingen niets van zich laten horen, zijn wij bereid onze stem als aandeelhouder te gebruiken om ons standpunt kenbaar te maken. We zijn van mening dat het uitblijven van actie op het gebied van klimaatverandering de toekomstige prestaties van ondernemingen in gevaar brengt.
Afbeelding met tekening  Automatisch gegenereerde beschrijving
De pandemie zal nog vele maanden zal duren, we kunnen het ons niet veroorloven het momentum rond klimaatverandering kwijt te raken.

1IEA, Global energy-related CO2 emissions, 1900-2020, IEA, Paris https://www.iea.org/data-and-statistics/charts/global-energy-related-co2-emissions-1900-2020, as at 30 April 2020